Poraimos

O Samudaripen (prinʒardo vi sar o Poraymos, Porrajmos, Bibaxtale Berśa vaj Kali Traś) si o zumavipen le Nacisturengo te mudaren sa le Sinte tay Romane manusha andar i Evropa. O gin le Rromenqo so mule vaj mudarděsas śaj ʒal ël ginavnǎθar 200.000 ʒi ka-i ginavnǎθe 2.000.000 (na-i ʒanglo miśto), vaj—pala avere estimaturǎ—ʒal maśkar 500.000 thaj 7.500.000 (dikh e Gila-Kochanowski). O Samudaripen sas jekh genocìdo. Ël dośale pal-o bibaxtalo vaxt sas ël Nacisturǎ thaj maj alosardes ël bare śere ël nacisturǎ sar kamas-avel o Adolf Hitler, o Heinrich Himmler ama vi ël doktorurǎ sar o Josef Mengele thaj manuśa kaθar avere thema sar o diktatòro o Jon Antonesko thaj ël avere fǎśisturǎ sar kamas aven o Horia Sima thaj o Kornelio Zelǎ Kodreano.

Anava ël Genoćidŏsqe

Varesave manuśa labăren ël vorbe Samudariben, Samudaripe Samudarimos vaj Samudaribe te akharen o genocìdo protiv ël Rromenθe kaj kerdo ël Nacionalne Socialìstură anθ-o Nămco thaj avere phuvă kaj kerdĭne len marimata kana sas o Dùjto Mariben ël Lumăqo.

Avere manuśa haznisaren maj feder o anav Phorajmos vaj Holokaùsto te akharen ël genoćidos.

Kotora ël Samudaribnasqe

O Samudariben azbăs maj but themen, sar o Nămco tha vi i Rumunia, kaj sas k-i śerutni zor o diktatòro Antonesku, kaj zumavlăs te kerel jekh rasiàlno xalaviben ël themesqo kana bićhalel ël Rroma te meren anθ-i Transnìstria.

Avrutne phandimata

• te na bistras
• sar sas (anglezikanes)

Kadava lekh si bibarilo, akana si numa ekh kotor. Kana janes buteder, shai te lachhares les.